ضربه روی هارد چه تاثیری می‌گذارد؟

اگر شما از کامپیوتر یا لپ‌تاپ استفاده می‌کنید، بدون شک هارددیسک یکی از مهم ترین قطعات دستگاه شما است.

چون تمام اطلاعات مهم، عکس‌ها، فیلم‌ها و فایل‌های کاری روی هارد ذخیره می‌شوند. با این حال، بسیاری از کاربران نمی‌دانند که هارد، قطعه‌ای بسیار حساس است و حتی یک ضربه یا تکان ناگهانی می‌تواند به آن آسیب جدی وارد کند.

در این مقاله قصد داریم به زبان ساده توضیح دهیم که چرا ضربه و لرزش می‌تواند برای هارد خطرناک باشد، چه نشانه‌هایی از آسیب وجود دارد، و چگونه می‌توانید از اطلاعات ارزشمند خود محافظت کنید.

ساختار داخلی هارد و دلیل حساسیت آن

هارددیسک برخلاف حافظه‌های SSD، دارای بخش‌های مکانیکی متحرک است.

درون آن چند دیسک فلزی وجود دارد که با سرعت بالا می‌چرخند و هد مخصوصی روی آن‌ها حرکت می‌کند تا داده‌ها را بخواند یا بنویسد.

فاصله بین هد و سطح دیسک تنها چند نانومتر است یعنی تقریباً به اندازه ضخامت چند مولکول است.

به همین دلیل، کوچک‌ترین تکان یا ضربه می‌تواند باعث شود هد با سطح دیسک تماس پیدا کند.

این اتفاق به‌اصطلاح Head Crash نام دارد و می‌تواند باعث از بین رفتن بخشی از داده‌ها یا حتی کل اطلاعات شود.

تأثیر ضربه بر هارد دیسک

ضربه به هارد دیسک یکی از متداول‌ترین دلایل از کار افتادن آن است.

حتی یک تکان ناگهانی، سقوط کوتاه یا جابه‌جایی نادرست می‌تواند باعث آسیب مکانیکی، اختلال در عملکرد و از دست رفتن اطلاعات شود.

هارد دیسک‌ها دارای اجزای بسیار ظریف و دقیق هستند که کوچک‌ترین شوک فیزیکی می‌تواند تعادل آن‌ها را به هم بزند.

منحرف شدن هد خواندن و نوشتن

هد هارد دیسک یکی از حساس‌ترین قطعات است که با فاصله‌ای بسیار کم روی پلاتر حرکت می‌کند.

هر لرزش یا ضربه ناگهانی می‌تواند مسیر هد را منحرف کند و باعث برخورد با سطح دیسک شود.

این برخورد خراش ایجاد می‌کند، که به مرور خواندن و نوشتن داده‌ها را مختل می‌کند.

حتی ضربه‌های کوچک می‌توانند باعث Head Crash شوند، یکی از جدی‌ترین آسیب‌های فیزیکی هارد.

ایجاد سکتورهای خراب

خراش‌های سطح پلاتر ابتدا کوچک و غیرقابل مشاهده هستند، اما با گذر زمان باعث ایجاد سکتورهای خراب می‌شوند.

افزایش تعداد این سکتورها عملکرد هارد را کاهش می‌دهد و عملیات خواندن و نوشتن کند می‌شود.

ادامه این روند می‌تواند به از دست رفتن کامل داده‌ها منجر شود، بنابراین توجه به سلامت هارد و جلوگیری از ضربه اهمیت بالایی دارد.

خرابی اجزای مکانیکی

ضربه می‌تواند اجزای مکانیکی هارد را آسیب‌پذیر کند.

بازوی هد ممکن است از مسیر اصلی خارج شود و موتور یا یاتاقان‌ها دچار مشکل شوند، که چرخش پلاترها را مختل می‌کند.

این اختلال‌ها باعث صدای غیرعادی، لرزش و کاهش عملکرد هارد می‌شوند.

به دلیل دقت بالای این قطعات، حتی کوچک‌ترین تکان یا جابه‌جایی می‌تواند عملکرد هارد را تحت تأثیر قرار دهد و خطر از دست رفتن اطلاعات را افزایش دهد.

آسیب برد کنترلر

ضربه می‌تواند باعث آسیب برد کنترلر هارد شود.

تراشه‌ها ممکن است بسوزند یا اتصال‌ها قطع شوند، و در نتیجه حتی اگر اجزای مکانیکی سالم باشند، هارد توسط سیستم شناسایی نمی‌شود.

آسیب برد معمولاً هارد را کاملاً غیرقابل استفاده می‌کند و دسترسی به اطلاعات از بین می‌رود.

بنابراین حفاظت از هارد در برابر ضربه برای حفظ داده‌ها بسیار مهم است.

ایجاد مشکل در ترازبندی داخلی

ضربه شدید می‌تواند باعث از تراز خارج شدن سیستم داخلی هارد شود.

در این حالت پلاترها و هدها دیگر دقیق حرکت نمی‌کنند و موتور فشار اضافی تحمل می‌کند که ممکن است از کار بیفتد.

این اختلال باعث لرزش، صدای تق‌تق و در نهایت خرابی کامل هارد می‌شود.

حتی ضربه‌های کوچک می‌توانند عملکرد داخلی هارد را تحت تأثیر قرار داده و ریسک از دست رفتن اطلاعات را افزایش دهند.

افزایش ریسک از دست رفتن کامل اطلاعات

ترکیب خراش‌های سطح دیسک، سکتورهای خراب، خرابی مکانیکی و آسیب برد باعث افزایش شدید ریسک از دست رفتن کامل اطلاعات می‌شود.

حتی اگر هارد برای مدتی به ظاهر سالم کار کند، این مشکلات می‌توانند در آینده باعث خرابی ناگهانی شوند.

بنابراین هرگونه ضربه یا تکان شدید باید جدی گرفته شود و از هارد در برابر شوک‌های فیزیکی محافظت شود.

علائم هشداردهنده هارد ضربه‌خورده

توجه به علائم زیر به شما کمک می‌کند سریع‌تر اقدام کنید:

• صدای کلیک یا تق‌تق غیرعادی
• شناسایی نشدن هارد در سیستم
• کند شدن دسترسی به فایل‌ها یا پوشه‌ها
• قطع و وصل شدن هارد هنگام اتصال
• لرزش یا صدای غیرمعمول موتور

چرا هارد اکسترنال بیشتر در معرض خطر است؟

هاردهای اکسترنال به دلیل قابل‌حمل بودن بیشتر در معرض ضربه قرار دارند.

معمولاً کاربران این هاردها را همراه خود جابجا می‌کنند، در کیف می‌گذارند یا حتی در حال اتصال به لپ‌تاپ جابه‌جا می‌شوند.

توصیه می‌شود همیشه از کیف ضدضربه مخصوص هارد اکسترنال استفاده کنید و هنگام اتصال یا جدا کردن کابل USB از هرگونه حرکت ناگهانی پرهیز کنید.

حتی اگر ضربه‌ای به بدنه بخورد، ممکن است قطعات داخلی دچار جابه‌جایی جزئی شوند که بعدها خود را با خطاهای نرم‌افزاری یا فیزیکی نشان می‌دهند.

بیشتر بخوانید:

هارد اکسترنال وسترن دیجیتال برای بکاپ داده

چگونه برد هارد اکسترنال خود را تعویض کنیم؟

بهترین هارد اکسترنال مقاوم برای لپ ‌تاپ دانشجویی

آیا SSD هم از ضربه آسیب می‌بیند؟

برخلاف HDD، حافظه‌های SSD هیچ بخش مکانیکی متحرکی ندارند.

بنابراین، مقاومت بسیار بالاتری در برابر ضربه و لرزش دارند.

با این حال، این به معنای غیرقابل‌خرابی بودن آن‌ها نیست.

در صورت وارد شدن ضربه شدید، ممکن است برد الکترونیکی SSD یا چیپ حافظه دچار آسیب شود.

همچنین، شوک الکتریکی ناشی از ضربه نیز می‌تواند موجب از بین رفتن داده‌ها شود. به همین دلیل حتی در SSD هم باید احتیاط کنید.

بیشتر بخوانید:

SSD چقدر سرعت کامپیوتر شما را افزایش می‌دهد؟ مقایسه سرعت

برای استفاده روزمره SSD بهتر است یا HDD ؟

معرفی بهترین قاب‌های SSD و هارد دیسک

بازیابی اطلاعات بعد از آسیب فیزیکی

اگر پس از ضربه، هارد شما دیگر شناسایی نمی‌شود یا صدای غیرعادی می‌دهد، ممکن است وسوسه شوید آن را باز کنید. اما این بدترین کاری است که می‌توانید انجام دهید.

هاردها در محیط‌های کاملاً تمیز و کنترل‌شده ساخته و تعمیر می‌شوند.

باز کردن آن در محیط عادی می‌تواند ذرات گرد و غبار را وارد فضای دیسک کند و آسیب را چند برابر کند.

بهترین کار این است که هارد را خاموش کرده و به یک مرکز معتبر بازیابی اطلاعات مراجعه کنید.

آن‌ها می‌توانند با تجهیزات مخصوص، داده‌های شما را تا حد زیادی برگردانند.

روش‌های پیشگیری از آسیب

برای جلوگیری از آسیب ناشی از ضربه یا لرزش، چند اقدام ساده اما مؤثر وجود دارد:

• از کیف ضدضربه برای هارد اکسترنال استفاده کنید.
• در هنگام کار، هارد را جابه‌جا نکنید.
• درایو را روی سطح صاف و بدون لرزش قرار دهید.
• از هاردهای SSD برای شرایط پرتحرک استفاده کنید.
•  بکاپ‌گیری منظم از داده‌ها را فراموش نکنید.

این اقدامات ساده، می‌توانند عمر مفید هارد شما را افزایش دهند و از نابودی اطلاعات جلوگیری کنند.

آیا نرم‌افزار می‌تواند آسیب فیزیکی را تشخیص دهد؟

بله، بسیاری از نرم‌افزارها مثل CrystalDiskInfo یا HDD Sentinel می‌توانند سلامت هارد شما را از طریق داده‌های SMART بررسی کنند.

اگر هشدارهایی مثل “Reallocated Sector Count” یا “Read Error Rate” مشاهده کردید، ممکن است هارد در آستانه خرابی باشد.

این نرم‌افزارها می‌توانند به شما کمک کنند قبل از اینکه دیر شود، از اطلاعات خود بکاپ بگیرید و هارد را تعویض کنید.

اشتباهات رایج کاربران پس از ضربه

بسیاری از کاربران پس از افتادن هارد، کارهایی انجام می‌دهند که اوضاع را بدتر می‌کند:

• چند بار روشن و خاموش کردن هارد برای امتحان
• تکان دادن دستگاه برای شنیدن صدا
• اتصال هارد به دستگاه‌های مختلف
• باز کردن درب هارد برای بررسی داخل

تمام این کارها می‌تواند شانس بازیابی اطلاعات را کاهش دهد.

در چنین شرایطی، بهترین کار خاموش کردن دستگاه و مراجعه به متخصص است.

برای محافظت از اطلاعات ارزشمند خود و جلوگیری از خرابی هارد، بهترین گزینه استفاده از هارد اکسترنال مقاوم به ضربه، هارد دیسک‌های باکیفیت و SSDهای مقاوم در برابر ضربه و لرزش است.

همچنین تجهیز سیستم با پایه‌ها و قاب‌های ضدلرزش می‌تواند امنیت داده‌ها را چند برابر کند.

همه این محصولات با تضمین کیفیت و قیمت مناسب، آماده خرید از فروشگاه امارات رایان هستند تا خیال شما از بابت داده‌ها راحت باشد.

جمع‌بندی

هارد دیسک‌ها به‌خاطر اجزای مکانیکی دقیق و حساس خود، در برابر ضربه و تکان بسیار آسیب‌پذیر هستند.

حتی کوچک‌ترین شوک فیزیکی می‌تواند باعث برخورد هد با سطح دیسک، ایجاد سکتورهای خراب، خرابی موتور و برد کنترلر شود و در نتیجه داده‌ها به خطر بیفتند.

هارد اکسترنال به دلیل قابل‌حمل بودن بیشتر در معرض آسیب است، در حالی که حافظه‌های SSD مقاومت بیشتری دارند، اما باز هم در برابر ضربه و شوک الکتریکی کاملاً ایمن نیستند.

علائم هشداردهنده شامل صدای غیرعادی، کند شدن عملکرد و شناسایی نشدن هارد هستند.

بهترین راهکار، پیشگیری با استفاده از کیف ضدضربه، نگهداری روی سطح صاف، بکاپ‌گیری منظم و استفاده از SSD در شرایط پرتحرک است.

در صورت آسیب، هارد را باز نکنید و به مراکز معتبر بازیابی اطلاعات مراجعه کنید تا احتمال بازیابی داده‌ها افزایش یابد.

رعایت این نکات، امنیت داده‌ها و عمر مفید هارد شما را تضمین می‌کند.

سوالات متداول

آیا هارد ضربه‌خورده را می‌توان دوباره استفاده کرد؟

معمولاً توصیه نمی‌شود، حتی اگر هارد روشن شود، خطر خرابی دوباره و از دست رفتن اطلاعات بالاست.

روش‌های پیشگیری از آسیب هارد چیست؟

استفاده از کیف ضدضربه، قرار دادن هارد روی سطح صاف، استفاده از SSD، بکاپ منظم و عدم جابه‌جایی هنگام کار.

نرم‌افزارها چگونه سلامت هارد را بررسی می‌کنند؟

با تحلیل داده‌های SMART می‌توانند وضعیت سکتورها و خطاهای خواندن/نوشتن را نشان دهند.

بازیابی اطلاعات هارد ضربه‌خورده چگونه انجام می‌شود؟

با تجهیزات حرفه‌ای و محیط ایزوله، قطعات آسیب‌دیده تعویض شده و داده‌ها از پلاتر استخراج می‌شوند.

آیا هارد اکسترنال بیشتر در معرض خطر است؟

بله، به دلیل قابل‌حمل بودن و جابه‌جایی مکرر، احتمال ضربه و آسیب مکانیکی بالاتر است.

تفاوت اصلی HDD و SSD در برابر ضربه چیست؟

HDD دارای قطعات مکانیکی است و بسیار حساس به ضربه است، در حالی که SSD فاقد قطعات مکانیکی است و مقاومت بالاتری دارد.

بیشتر بخوانید:

مقایسه هاردهای اکسترنال ضدضربه و معمولی

چگونه مشکل RAW شدن هارد اکسترنال را رفع کنیم؟

چرا ویندوز هارد را شناسایی نمی کند؟ بررسی دلایل آن