راهنمای جامع رفع مشکل نشناختن SSD در نصب ویندوز و بوت نشدن سیستم

حل مشکل عدم شناسایی SSD در ویندوز

این روزها دیگر کمتر کسی سراغ هاردهای قدیمی HDD می‌رود. همه به دنبال سرعت بیشتر، اجرای سریع‌تر ویندوز و تجربه‌ای روان‌تر هستند؛ و همین باعث شده SSDها به انتخاب اول کاربران تبدیل شوند.

از لپ‌تاپ‌های سبک دانشجویی گرفته تا سیستم‌های حرفه‌ای گیمینگ و ورک‌استیشن‌ها، همه جا رد پای SSD دیده می‌شود.

اما یک مشکل آزاردهنده گاهی هیجان ارتقای سیستم را به کابوس تبدیل می‌کند: ویندوز SSD را شناسایی نمی‌کند.

تصور کنید یک SSD نو خریده‌اید، آن را نصب می‌کنید و انتظار دارید سیستم مثل موشک بالا بیاید؛ اما ناگهان می‌بینید در بایوس خبری از SSD نیست یا در ویندوز ظاهر نمی‌شود. این مشکل رایج‌تر از چیزی است که فکر می‌کنید و دلایل مختلفی پشت آن قرار دارد.

در این مقاله قرار است با هم همه چیز را بررسی کنیم: از دلایل نرم‌افزاری مثل پارتیشن‌بندی و درایورها گرفته تا مشکلات سخت‌افزاری مثل کابل و اسلات M.2.

هدف ما این است که اگر SSD شما در ویندوز شناسایی نشد، بتوانید مرحله‌به‌مرحله مشکل را پیدا و برطرف کنید و دوباره از سرعت واقعی سیستم‌تان لذت ببرید.

1. بررسی اولیه، ساده‌ترین کارهایی که باید انجام دهید.

• ری‌استارت سیستم: گاهی ویندوز یا بایوس در بارگذاری اولیه دچار خطا می‌شود و با یک ری‌استارت ساده مشکل برطرف می‌گردد.
• بررسی اتصالات: اگر از SSDهای SATA استفاده می‌کنید، مطمئن شوید کابل داده (SATA Cable) و کابل برق به درستی وصل شده‌اند. در SSDهای M.2 نیز باید کارت به‌طور کامل در اسلات قرار گرفته باشد.
• تست روی سیستم دیگر: بهترین راه برای اطمینان از سالم بودن SSD این است که آن را روی یک کامپیوتر یا لپ‌تاپ دیگر امتحان کنید.

اگر بعد از این مرحله هنوز SSD شناسایی نشد، وارد بررسی‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری می‌شویم.

2. مشکلات نرم‌افزاری و تنظیماتی

۲.۱ غیرفعال بودن پورت SATA یا NVMe

گاهی در بایوس، درگاه مربوط به SSD غیرفعال است. این موضوع بیشتر زمانی رخ می‌دهد که کاربر به‌تازگی تنظیمات بایوس را تغییر داده باشد. وارد بایوس شوید و مطمئن شوید پورت SATA یا اسلات M.2 فعال است.

۲.۲ نیاز به Initialize کردن SSD

SSDهای نو معمولاً بدون پارتیشن عرضه می‌شوند. بنابراین ویندوز قادر به شناسایی آن‌ها نیست. برای حل این مشکل:

1. روی Start راست‌کلیک کنید و Disk Management را باز کنید.
2. اگر SSD به صورت Not Initialized نمایش داده شد، روی آن راست‌کلیک کرده و گزینه Initialize Disk را انتخاب کنید.
3. سپس پارتیشن جدید بسازید و فرمت کنید.

۲.۳ فرمت یا پارتیشن‌بندی اشتباه

برخی SSDها ممکن است با فرمت ناسازگار مثل EXT4 مخصوص لینوکس باشند. ویندوز تنها فرمت‌هایی مثل NTFS و exFAT را پشتیبانی می‌کند. کافیست در Disk Management فرمت را تغییر دهید.

۲.۴ مشکلات درایور

درایورهای مادربرد یا کنترلر SATA/NVMe قدیمی می‌توانند مانع از شناسایی SSD شوند. برای رفع مشکل:

• وارد Device Manager شوید.
• بخش Storage Controllers یا Disk Drives را بررسی کنید.
• در صورت وجود علامت زرد روی SSD یا Unknown Device، روی آن راست‌کلیک و گزینه Update Driver را انتخاب کنید.

۲.۵ ناسازگاری با ویندوزهای قدیمی

ویندوز ۷ و نسخه‌های قدیمی‌تر از NVMe پشتیبانی نمی‌کنند. اگر از این نسخه‌ها استفاده می‌کنید، باید درایورهای مخصوص NVMe را دانلود و نصب کنید یا به ویندوز ۱۰/۱۱ ارتقا دهید.

بیشتر بخوانید:

چرا ویندوز هارد را شناسایی نمی کند؟ بررسی دلایل آن

ارتقا هارد لپ تاپ و آموزش تعویض هارد SSD و هزینه

3. مشکلات سخت‌افزاری

۳.۱ خرابی کابل یا پورت SATA

در SSDهای SATA شایع‌ترین دلیل عدم شناسایی، خرابی کابل یا شل بودن آن است. کابل را تعویض کنید یا به یک پورت SATA دیگر روی مادربرد وصل کنید.

۳.۲ نصب نادرست SSD M.2

به دلیل کوچک بودن و فرم خاص SSDهای M.2، ممکن است به‌طور کامل در اسلات جا نگرفته باشند. کافیست پیچ نگهدارنده را باز کنید، SSD را دوباره در زاویه مناسب قرار دهید و محکم ببندید.

۳.۳ ناسازگاری SSD با مادربرد

همه مادربردها از تمام مدل‌های SSD پشتیبانی نمی‌کنند. به عنوان مثال:
• برخی اسلات‌های M.2 فقط از SATA پشتیبانی می‌کنند نه NVMe.
• در بعضی لپ‌تاپ‌ها فقط اسلات دوم برای ارتقا فعال است.

قبل از خرید حتماً دفترچه مادربرد یا لپ‌تاپ خود را بررسی کنید.

۳.۴ آسیب فیزیکی به SSD یا مادربرد

ضربه خوردن، نوسان برق یا ورود مایعات می‌تواند به SSD آسیب بزند. در این صورت تنها راه، تست سلامت SSD با ابزارهایی مانند CrystalDiskInfo یا مراجعه به گارانتی است.

4. روش‌های رفع مشکل عدم شناسایی SSD در ویندوز

۴.۱ تغییر تنظیمات بایوس

• حالت SATA Mode را روی AHCI قرار دهید.
• گزینه CSM را فعال یا غیرفعال کنید (بسته به مدل مادربرد).
• بررسی کنید که گزینه M.2 Support یا PCIe Storage Configuration روشن باشد.

۴.۲ استفاده از Disk Management

• اگر SSD به صورت Unallocated نمایش داده می‌شود → پارتیشن جدید ایجاد کنید.
• اگر حرف درایو ندارد → گزینه Change Drive Letter را انتخاب کنید.

۴.۳ آپدیت درایورها و ویندوز

• ویندوز خود را به آخرین نسخه آپدیت کنید.
• درایورهای مادربرد و SSD را نصب یا به‌روزرسانی کنید.
• Firmware SSD را از وبسایت سازنده دانلود کنید.

۴.۴ تست سلامت SSD

ابزارهای تست سلامت مثل CrystalDiskInfo، HD Sentinel یا نرم‌افزار رسمی برند SSD را نصب کنید و وضعیت سلامت (S.M.A.R.T) را بررسی کنید.

بیشتر بخوانید:

SSD چقدر سرعت کامپیوتر شما را افزایش می‌دهد؟ مقایسه سرعت

SSD X570 با سرعت ۱۴,۵۰۰ مگابایت بر ثانیه معرفی شد!

چگونه SSD می‌تواند سرعت سیستم شما را چند برابر کند؟

5. مشکلات و راه‌حل‌های شناسایی نشدن SSD هنگام نصب ویندوز

۱. عدم شناسایی هارد SSD در نصب ویندوز 10 و 11

اگر در صفحه انتخاب درایو هیچ SSD دیده نمی‌شود، معمولاً دلیلش نبود درایور SATA یا NVMe است. راه‌حل: هنگام نصب ویندوز، گزینه Load Driver را انتخاب کنید و درایور مخصوص مادربرد یا لپ‌تاپ را از سایت سازنده دانلود کرده و از طریق فلش‌مموری بارگذاری کنید. بعد از نصب درایور، SSD به‌راحتی نمایش داده می‌شود.

۲. نشناختن SSD در نصب ویندوز

SSDهای نو معمولاً پارتیشن‌بندی یا فرمت ندارند. همین موضوع باعث می‌شود در مرحله نصب، دیسک خالی دیده نشود. راه‌حل: وارد ابزار Diskpart شوید (با فشردن کلیدهای Shift+F10 در زمان نصب) و دستورهای زیر را وارد کنید:

حالا SSD شما آماده شناسایی در نصب ویندوز است.

۳. تنظیمات بایوس برای نصب ویندوز روی SSD

یکی از دلایل اصلی نشناختن SSD در نصب ویندوز، تنظیمات نادرست بایوس است. راه‌حل:

• حالت SATA را روی AHCI قرار دهید.
• گزینه UEFI را فعال کنید (در صورت امکان Secure Boot را غیرفعال کنید).
• اگر SSD شما NVMe است، مطمئن شوید گزینه PCIe Storage یا M.2 Support فعال باشد.

۴. بوت نشدن هارد SSD بعد از نصب ویندوز

گاهی ویندوز به‌درستی نصب می‌شود اما سیستم بوت نمی‌شود و خطای "No Boot Device" یا مشابه آن نمایش داده می‌شود. راه‌حل:

• وارد بایوس شوید و ترتیب بوت را روی SSD قرار دهید.
• بررسی کنید پارتیشن EFI در SSD ساخته شده باشد.
• اگر باز هم مشکل داشتید، بایوس مادربرد را به آخرین نسخه آپدیت کنید.

6. مشکلات خاص SSDهای M.2 NVMe

SSDهای M.2 NVMe به دلیل سرعت بالا و اتصال مستقیم به PCIe محبوب هستند، اما مشکلات شناسایی آن‌ها بیشتر از SATA است. دلایل شایع:

• مادربرد از نسل خاصی از NVMe پشتیبانی نمی‌کند.
• اسلات M.2 مشترک با کارت گرافیک یا دیگر قطعات است.
• نیاز به تغییر در بایوس (PCIe Mode).

بیشتر بخوانید:

چرا هارد SSD  سریع‌تر از هارد HDD است؟

SSD چقدر عمر می‌کند؟ همه چیز درباره طول عمر و دوام آن

کدام حافظه را انتخاب کنیم؟ تفاوت هارد SSD و HDD به‌همراه مزایا و معایب

7. ابزارهای داخلی ویندوز برای رفع مشکل

• Troubleshooter ویندوز → مسیر: Settings > Update & Security > Troubleshoot > Hardware and Devices.
• Diskpart در CMD → برای پاک کردن پارتیشن‌های معیوب و ایجاد پارتیشن جدید.

8. چه زمانی باید SSD را تعویض کنیم؟

اگر همه راهکارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را امتحان کرده‌اید و SSD هنوز در ویندوز یا بایوس شناسایی نمی‌شود، احتمالاً مشکل از خود سخت‌افزار است. SSDها مانند هر قطعه الکترونیکی دیگر عمر مفید دارند و ممکن است به مرور زمان یا بر اثر عوامل بیرونی دچار خرابی شوند. نشانه‌هایی که می‌توانند خبر از خرابی جدی بدهند عبارت‌اند از:

• عدم نمایش در هیچ سیستمی: اگر SSD روی چند کامپیوتر یا لپ‌تاپ مختلف تست شد و در هیچ‌کدام شناسایی نشد، به احتمال زیاد حافظه دچار مشکل سخت‌افزاری است.
• صدای غیرعادی یا نویز: هرچند SSD بر خلاف HDD قطعه مکانیکی ندارد، اما در برخی مدل‌های قدیمی‌تر یا SSDهای هیبریدی امکان شنیدن صدای جرقه یا نویز وجود دارد که نشان‌دهنده خرابی است.
• داغ شدن بیش از حد: اگر SSD خیلی سریع و غیرعادی داغ می‌کند (حتی در حالت بیکار بودن سیستم)، ممکن است چیپ‌های حافظه یا کنترلر آن آسیب دیده باشند.
• کرش‌های مداوم یا فریز شدن سیستم: سیستم در حین کار ناگهان هنگ می‌کند یا Blue Screen می‌دهد و بعد از ریستارت SSD شناسایی نمی‌شود.
• سرعت بسیار پایین یا خطاهای مکرر: گاهی قبل از خرابی کامل، SSD با کاهش شدید سرعت یا خطاهای نوشتن داده خودش را نشان می‌دهد.
• علائم فیزیکی: تغییر رنگ پورت‌ها، سوختگی، بوی نامعمول یا اثر ضربه روی بدنه می‌تواند دلیل خرابی باشد.

نتیجه‌گیری

عدم شناسایی SSD در ویندوز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از ساده‌ترین مشکلات مثل کابل و پورت گرفته تا مسائل نرم‌افزاری و ناسازگاری سخت‌افزاری.

بهترین روش، شروع از بررسی‌های ساده و سپس حرکت به سمت تنظیمات نرم‌افزاری و بایوس است.

اگر مشکل شما با هیچ‌کدام از روش‌های فوق حل نشد، احتمال خرابی SSD وجود دارد و باید به گارانتی یا تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.

با دنبال کردن این راهنما، اکثر کاربران می‌توانند مشکل شناسایی نشدن SSD در ویندوز را به‌راحتی برطرف کنند و از سرعت و کارایی بالای این حافظه‌ها بهره‌مند شوند.

سوالات متداول

چرا SSD M.2 NVMe در بایوس شناسایی نمی‌شود؟

ممکن است مادربرد از نوع NVMe پشتیبانی نکند یا گزینه PCIe Storage Configuration در بایوس غیرفعال باشد.

چطور مشکل عدم شناسایی SSD در نصب ویندوز ۱۰ و ۱۱ را برطرف کنم؟

درایور SATA/NVMe را در مرحله نصب از طریق Load Driver نصب کنید و حالت بایوس را روی AHCI + UEFI قرار دهید.

چرا SSD جدید در Disk Management ویندوز دیده نمی‌شود؟

به احتمال زیاد دیسک هنوز Initialize نشده یا به صورت RAW است و باید پارتیشن‌بندی و فرمت شود.

بوت نشدن SSD بعد از نصب ویندوز به چه دلیل است؟

یا پارتیشن EFI ساخته نشده یا ترتیب بوت در بایوس روی SSD تنظیم نشده است.

برای نصب ویندوز روی SSD چه تنظیماتی در بایوس لازم است؟

فعال‌کردن AHCI، انتخاب UEFI به جای Legacy و در صورت نیاز غیرفعال کردن Secure Boot.

چرا SSD ساتا شناسایی نمی‌شود اما هارد HDD روی همان پورت کار می‌کند؟

احتمال خرابی کابل SATA یا ناسازگاری Firmware SSD وجود دارد، تعویض کابل یا آپدیت Firmware راه‌حل است.

اگر SSD در Device Manager نمایش داده نمی‌شود، چه کنم؟

بررسی کنید کنترلر SATA/NVMe درایور درست داشته باشد؛ در غیر این صورت آخرین درایور چیپ‌ست مادربرد را نصب کنید.

SSD M.2 نصب کردم ولی لپ‌تاپ آن را نمی‌شناسد، چرا؟

برخی لپ‌تاپ‌ها فقط از M.2 SATA یا فقط NVMe پشتیبانی می‌کنند؛ باید با دفترچه دستگاه مطابقت دهید.