چرا هارد ضربه‌خورده کار نمی‌کند؟

وقتی هارد ضربه می‌خورد، ممکن است دیگر هیچ‌وقت مانند قبل کار نکند. در بسیاری از موارد، کاربر پس از سقوط لپ‌تاپ یا برخورد ناگهانی کیس متوجه می‌شود که هارد دیگر شناسایی نمی‌شود، صدای غیرعادی می‌دهد یا اصلاً روشن نمی‌شود.

این مشکل به دلیل آسیب فیزیکی به اجزای داخلی هارد مانند هد، پلاتر یا موتور چرخان به‌وجود می‌آید.

در این مقاله بررسی می‌کنیم دقیقاً چه اتفاقی پس از ضربه برای هارد می‌افتد، چرا دیگر اطلاعات قابل دسترس نیستند و چه اقداماتی می‌تواند از نابودی کامل داده‌ها جلوگیری کند.

ساختار داخلی هارد دیسک

برای درک علت خرابی، لازم است ابتدا بدانیم هارد دیسک چگونه کار می‌کند.

درون هارد، چند دیسک دایره‌ای شکل به نام پلاتر وجود دارد که اطلاعات روی سطح آن‌ها ذخیره می‌شود.

بالای هر پلاتر، بازویی بسیار ظریف به نام هد خواندن و نوشتن قرار دارد که با فاصله‌ای نانومتری از سطح پلاتر حرکت می‌کند.

و موتور مرکزی، پلاترها را با سرعت بالا می‌چرخاند و کنترلر هارد وظیفه مدیریت خواندن و نوشتن داده‌ها را بر عهده دارد.

بنابراین، این فاصله فوق‌العاده کم میان هد و پلاتر باعث می‌شود هرگونه ضربه فیزیکی بتواند این تعادل ظریف را بر هم زند و هد با سطح پلاتر برخورد کند. این اتفاق یکی از اصلی‌ترین دلایل خرابی‌های فیزیکی هارد است.

چرا هارد دیسک پس از ضربه خوردن از کار می‌افتد؟

هارد دیسک یکی از حساس‌ترین قطعات سخت‌افزاری در هر سیستم است.

کوچک‌ترین ضربه یا لرزش ناگهانی می‌تواند باعث از کار افتادن آن شود.

در این بخش، توضیح می‌دهیم که دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد و چرا گاهی پس از یک افتادن ساده، دیگر هارد شما شناسایی نمی‌شود.

برخورد هد با سطح پلاتر

مهم‌ترین دلیل خرابی پس از ضربه، برخورد هد با سطح دیسک است.

هد، قطعه‌ای بسیار ظریف است که با فاصله‌ای نانومتری از سطح پلاتر حرکت می‌کند.

وقتی ضربه‌ای وارد می‌شود، این فاصله از بین می‌رود و هد با سطح در تماس مستقیم قرار می‌گیرد.

در این لحظه بخشی از لایه مغناطیسی که داده‌ها روی آن ذخیره شده‌اند، خراشیده یا کنده می‌شود.

حتی یک خط باریک روی سطح پلاتر می‌تواند موجب از بین رفتن سکتورهای مهم بوت یا جدول پارتیشن شود، در نتیجه سیستم دیگر قادر به شناسایی هارد نخواهد بود.

قفل شدن موتور یا چرخش ناقص پلاترها

در برخی موارد، ضربه باعث می‌شود موتور مرکزی هارد قفل کند یا به‌درستی نچرخد.

پلاترها که باید با سرعت بالا بچرخند، در این حالت متوقف می‌شوند.

اگر موتور از کار بیفتد، کنترلر هیچ داده‌ای برای خواندن نخواهد داشت و در نتیجه هارد توسط کامپیوتر شناسایی نمی‌شود حتی اگر برد الکترونیکی سالم باشد.

خرابی اتصالات داخلی و کانکتور‌ها

ضربه می‌تواند باعث جدا شدن یا شکستن سیم‌های اتصال بین برد و هد شود.

این کابل‌های ظریف معمولاً انعطاف‌پذیر هستند، اما ضربه شدید یا سقوط از ارتفاع باعث پارگی یا قطع شدنشان می‌شود.

در این صورت، جریان الکتریکی به هد نمی‌رسد و هارد عملاً نمی‌تواند هیچ داده‌ای را بخواند یا بنویسد.

از تراز خارج شدن اجزای مکانیکی

هارد دیسک از قطعات مکانیکی دقیقی تشکیل شده است که باید کاملاً در تراز مناسب قرار بگیرند.

وقتی هارد ضربه می‌خورد، ممکن است بازوی حرکتی هد از مسیر اصلی خارج شود یا یاتاقان موتور آسیب ببیند.

این اتفاق باعث ایجاد لرزش یا صدای تق‌تق هنگام روشن شدن هارد می‌شود و علامتی است که نشان می‌دهد سیستم مکانیکی دیگر نمی‌تواند به‌درستی کار کند.

آسیب به برد الکترونیکی

در کنار آسیب فیزیکی، احتمال خرابی برد کنترلر نیز وجود دارد.

اگر در زمان ضربه، جریان الکتریکی برقرار باشد، نوسان لحظه‌ای یا اتصال کوتاه می‌تواند باعث سوختن تراشه‌ها یا آی‌سی‌های اصلی شود.

در این حالت، هارد ظاهراً سالم به نظر می‌رسد اما توسط سیستم شناسایی نمی‌شود.

بیشتر بخوانید: 

مقایسه هاردهای اکسترنال ضدضربه و معمولی

ضربه روی هارد چه تاثیری می‌گذارد؟

تأثیر ضربه بر اجزای مکانیکی هارد

هنگامی که هارد ضربه می‌خورد، شدت آسیب به محل و وضعیت هارد در لحظه برخورد بستگی دارد.

اگر هارد در حال کار کردن باشد، احتمال آسیب بسیار بیشتر است، زیرا پلاتر در حال چرخش بوده و هد روی آن حرکت می‌کند.

آسیب‌های متداول شامل موارد زیر است:

خرابی هد خواندن/نوشتن

در اثر تماس مستقیم هد با پلاتر، هد خم یا شکسته می‌شود و دیگر قادر به خواندن داده نیست.

خراش روی سطح پلاتر

برخورد هد می‌تواند باعث خط و خراش سطح پلاتر شود و اطلاعات ذخیره‌شده برای همیشه از بین برود.

خرابی موتور مرکزی

در اثر ضربه شدید، موتور که پلاترها را می‌چرخاند ممکن است گیر کند یا از تراز خارج شود.

آسیب به برد الکترونیکی

بخش کنترلی هارد در صورت ضربه ممکن است دچار ترک یا اتصال کوتاه شود.

بیشتر بخوانید:

چرا هارد کند می‌شود و چطور مشکل را حل کنیم؟

آیا می‌توان اطلاعات هارد ضربه‌خورده را بازیابی کرد؟

بازیابی اطلاعات از هارد ضربه‌خورده امکان‌پذیر است، اما نیازمند تجهیزات حرفه‌ای و محیط ایزوله است.

کارشناسان در این فضا هارد را باز کرده و قطعات آسیب‌دیده را با نمونه‌های سالم جایگزین می‌کنند تا بتوانند داده‌ها را از روی پلاترها استخراج کنند.

اما نکته مهم این است که هرگونه تلاش غیرتخصصی برای باز کردن هارد در محیط معمولی، می‌تواند اطلاعات را برای همیشه از بین ببرد.

حتی گردوغبار یا تماس دست با سطح پلاتر حتی در حد میکرون می‌تواند موجب تخریب کامل اطلاعات شود.

اقدامات اولیه پس از وارد شدن ضربه

اگر هارد شما دچار ضربه شد، بهتر است اقدامات زیر را با دقت انجام دهید:

1. ابتدا هارد را فوراً خاموش کنید.
2. از روشن کردن یا اتصال مجدد آن به سیستم خودداری کنید.
3. در صورت وجود اطلاعات مهم، به مراکز بازیابی معتبر مراجعه کنید.
4. هارد را در محیط خشک و بدون لرزش نگهداری کنید.
5. از تکان دادن یا باز کردن قاب هارد جداً خودداری نمایید.

تفاوت هاردهای HDD و SSD در برابر ضربه

هاردهای HDD از قطعات مکانیکی تشکیل شده‌اند درحالی که، حافظه‌های SSD فاقد قطعات متحرک هستند.

به همین دلیل SSDها در برابر ضربه مقاومت بسیار بیشتری دارند.

با این حال، در صورت آسیب الکترونیکی یا نوسان برق، SSD نیز ممکن است دچار خرابی شود.

بنابراین، اگر در سیستم خود از SSD استفاده می‌کنید، احتمال از بین رفتن داده‌ها بر اثر ضربه بسیار کمتر است.

بیشتر بخوانید:

برای استفاده روزمره SSD بهتر است یا HDD ؟

خرید بهترین هارد دیسک HDD 

روش‌های پیشگیری از خرابی بر اثر ضربه

برای جلوگیری از وقوع چنین مشکلاتی، رعایت چند نکته ساده می‌تواند مفید باشد:

• از هارد اکسترنال دارای ضربه‌گیر سیلیکونی استفاده کنید.
• هنگام جابجایی لپ‌تاپ، آن را در حالت Sleep یا خاموش قرار دهید.
• از کابل‌های باکیفیت و پایه‌های ضد لرزش استفاده کنید.
• پشتیبان‌گیری منظم از اطلاعات مهم را فراموش نکنید.
• در صورت استفاده از هارد اکسترنال، آن را پس از اتمام کار به‌درستی Eject کنید.

آیا می‌توان هارد ضربه‌خورده را دوباره استفاده کرد؟

در بیشتر موارد، استفاده مجدد از هارد پس از ضربه توصیه نمی‌شود.

حتی اگر هارد پس از مدتی روشن شد و ظاهراً کار کرد، احتمال بروز خطا و از بین رفتن داده‌ها در آینده بسیار زیاد است.

چنین هاردی حداکثر برای آزمایش یا استفاده موقت بدون داده‌های مهم مناسب است. برای کار روزمره یا ذخیره‌سازی اطلاعات ارزشمند، بهتر است از یک هارد جدید استفاده کنید.

برای محافظت از اطلاعات ارزشمند خود و جلوگیری از خرابی هارد، بهترین گزینه استفاده از هاردهای باکیفیت و SSD مقاوم در برابر ضربه است.

همچنین تجهیز سیستم با پایه‌ها و قاب‌های ضدلرزش می‌تواند امنیت داده‌ها را چند برابر کند.

همه این محصولات با تضمین کیفیت و قیمت مناسب، آماده خرید از فروشگاه امارات رایان هستند تا خیال شما از بابت داده‌ها راحت باشد.

جمع‌بندی

هارد دیسک‌ها دستگاه‌هایی فوق‌العاده حساس هستند که کوچک‌ترین ضربه می‌تواند عملکرد آن‌ها را مختل کند.

خرابی هد، خراش روی پلاتر و از کار افتادن موتور از جمله پیامدهای رایج این اتفاق هستند.

در چنین شرایطی، روشن کردن مجدد هارد می‌تواند آسیب را دوچندان کند.

بهترین اقدام، مراجعه به مراکز معتبر بازیابی اطلاعات و پیشگیری از تکرار حادثه با رعایت نکات ایمنی است.

به یاد داشته باشید که امنیت داده‌ها به اندازه امنیت دستگاه مهم است.

با انتخاب محصولات باکیفیت و رعایت اصول نگهداری، می‌توانید از خطر از بین رفتن اطلاعات جلوگیری کنید و عمر مفید تجهیزات خود را افزایش دهید.

سوالات متداول:

آیا روشن کردن هارد ضربه‌خورده خطرناک است؟

بله، روشن کردن مجدد می‌تواند آسیب را افزایش دهد و اطلاعات از دست برود.

چه قطعاتی در هارد پس از ضربه بیشتر آسیب می‌بینند؟

هد خواندن/نوشتن، پلاتر، موتور مرکزی و برد الکترونیکی.

آیا می‌توان هارد ضربه‌خورده را دوباره برای ذخیره اطلاعات استفاده کرد؟

برای اطلاعات مهم توصیه نمی‌شود؛ حداکثر برای تست یا داده‌های غیرضروری قابل استفاده است.

چگونه می‌توان از هارد در برابر ضربه محافظت کرد؟

استفاده از قاب ضد ضربه، پایه ضد لرزش و جابجایی با احتیاط می‌تواند کمک کند.

آیا SSD هم پس از ضربه خراب می‌شود؟

احتمال خرابی SSD کمتر است، زیرا فاقد قطعات مکانیکی است، اما آسیب الکترونیکی ممکن است.

به پیشنهاد امارات رایان بخوانید:

دلایل صدای زیاد هارد و راه‌حل آن

بهترین هارد اکسترنال ۲ ترابایت برای استفاده خانگی

چرا ویندوز هارد را شناسایی نمی کند؟ بررسی دلایل آن